"Πώς μπορούμε, λοιπόν, εμείς οι εκπαιδευτικοί, να εργαστούμε, συλλογικά και μεθοδικά, προκειμένου να αντιμετωπίσουμε τον φόβο;" Θα έλεγε κανείς πως το αντίπαλο δέος του φόβου είναι το θάρρος. Ωστόσο, φόβος και θάρρος συνδέονται, υπό την αριστοτελική οπτική, με τις ανθρώπινες προσδοκίες - επομένως και με την ελπίδα. Αν ο φόβος προκύπτει από την ( ενστικτώδη ή λογικά επεξεργασμένη ) αίσθηση ότι επίκειται κάποιο κακό κι αν, μάλιστα, κατεξοχήν φοβερά είναι πρόσωπα, γεγονότα και καταστάσεις που έχουν την ικανότητα και την ισχύ να βλάψουν, κατανοούμε πόσο στενά και πολύπλοκα συνδέεται ο φόβος με τον συναισθηματικό κόσμο του ανθρώπου. Ακριβώς αυτή η πραγματικότητα καθιστά τον φόβο άριστο εργαλείο χειραγώγησης στα χέρια των πάσης φύσεως εξουσιών. Ειδικά, δε, για τον εκπαιδευτικό χώρο, ισχύει απόλυτα το εύστοχο σύνθημα Δάσκαλος σκυφτός, αμόρφωτος λαός. Ο φόβος λύνει τα πόδια, τρώει τα σωθικά. Ο φόβος κάστρα καταλεί κι αγάπες ξεριζώνει. Τα...