Η ιδέα της ιδιοφυίας - μοναχικής, ιδιοσυγκρασιακής, θεϊκά αυτόφωτης - ήταν πάντοτε περισσότερο θεολογικό παρά αισθητικό ζήτημα. Ο κόσμος την αγάπησε, ίσως γιατί χρειαζόταν ένα υποκατάστατο του θείου: έναν Μπαχ, έναν Τζόις, έναν Κιούμπρικ. Το έργο τους παρουσιαζόταν ως αναλαμπή καθαρής πρωτοτυπίας, εκτός αγοράς και κοινωνίας, σαν να ανήκε σε μια προσωπική αποκάλυψη. Αυτό το αφήγημα, όμως, τρίζει. Οχι μόνο επειδή η τέχνη έχει γίνει πολυσύνθετη και οργανωτικά δικτυωμένη, αλλά επειδή η κοινωνική μας δομή έχει αλλάξει. Η συνεργασία δεν είναι πια επιλογή, αλλά συνθήκη. Στα εικαστικά, στο σινεμά, στο θέατρο, ακόμη και στη μουσική παραγωγή, το έργο προκύπτει από συλλογικές διαδικασίες: πλατφόρμες, residencies, τεχνικούς, αλγόριθμους, κοινότητες. Το "εγώ" του δημιουργού διαστέλλεται στο "εμείς". Στο βιβλίο, όμως, το μοντέλο του μοναχικού δημιουργού αντέχει περισσότερο. Το μυθιστόρημα παραμένει το τελευταίο οχυρό της ατομικής έκφρασης. Ο...