Ογδόντα χρόνια από τη λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου στις 8 Μαίου 1945, επανέρχεται στο μυαλό η σκέψη πως "όσοι δεν θυμούνται το παρελθόν είναι καταδικασμένοι να το επαναλάβουν". Η έκφραση έχει αποδοθεί σε πολλούς πατεράδες. Στον Μαρξ, τον Τσόρτσιλ (που δεν είχε ποτέ ενδοιασμούς να οικειοποιηθεί μια ωραία φράση...), τον Πρίμο Λέβι και μερικούς άλλους. Κυκλοφορεί μάλιστα σε διάφορες παραπλήσιες εκδοχές. Η αυθεντική διατύπωση όμως ανήκει στον ισπανοαμερικανό φιλόσοφο και δοκιμιογράφο Τζορτζ Σανταγιάνα (1863 - 1952). Περιέχεται στο βιβλίο του "The Life of Reason: the Phases of Human Progress", 1905, τόμος 1, σελ. 284. Είναι έτσι όπως τα λέει ο Σανταγιάνα; Οχι πάντα και όχι νομοτελειακά. Η Αμερική φαίνεται να επιλέγει σήμερα τον δρόμο που στον Μεσοπόλεμο δεν προκάλεσε μεν (μη λέμε ανοησίες...) τον πόλεμο αλλά σίγουρα δεν ανέκοψε την πορεία προς τη σύγκρουση. Ηταν ένας συνδυασμός εμπορικού προστατευτισμού μέσω υψηλών δασμών και πολιτικού...