"Η στωική εμμονή στο χρέος, όταν όλα δείχνουν πως άδικα γίνεται η θυσία· το άδωρο δώρο να προβλέπεις ανήμπορος τη συμφορά που φτάνει· η προδοσία που μοιραία δείχνει το πρόσωπό της στο τέλος του αγώνα· αυτοί είναι οι άξονες της ποιητικής του (σ.σ. του Καβάφη) σκέψης ανάμεσα στα 1898 και τα 1903". Στρατής Τσίρκας, Ο Καβάφης και η εποχή του, Κέδρος, Αθήνα, 1987 (πρώτη έκδοση 1958). "Θα έλεγε κανείς πως είναι πάντα δύο έθνη μέσα σε ένα κράτος: από πάνω οι κρατούντες, από κάτω οι κρατούμενοι. Γι' αυτό κι ο ρόλος του λογοτέχνη θα μπορούσε να είναι καθοριστικός. Το ιστορικό υλικό που του προσφέρεται είναι ανεξάντλητο. Εξαρτάται πόσο θα το σεβαστεί και πώς θα το χειριστεί. Αν μείνει σε μια μουσειακή αναπαράσταση του παρελθόντος, πλουτισμένη, έστω, με υπαινιγμούς σε σύγχρονα γεγονότα ή αν αφεθεί στο να τον κυριαρχήσει ο υποκειμενισμός του, κινδυνεύει να δώσει έργο φυγής από την πραγματικότητα και τα προβλήματά της. Αντίθετα, αν τον κατέχει ο...