Κάποτε κέρδισε έδαφος η πλάνη ότι υπάρχει ένα "πνεύμα της Ιστορίας". Ούτε πνεύμα ούτε Ιστορία, με κεφαλαίο, υπάρχει. Η ανθρώπινη περίσταση είναι ανυπότακτη και κινείται πέρα από κάθε καθοδήγηση ή προκατασκευασμένο περιορισμό ή όριο. Αν δεν υπάρχει πνεύμα της Ιστορίας να μας αγκαλιάζει αόρατα και να τελούμε υπό την "επίβλεψή" του, υπάρχει αντίθετα ένα πνεύμα διακυβέρνησης που διαποτίζει τον λόγο, τη στάση, τις αποφάσεις και το συνολικό δημόσιο ύφος της εξουσίας. Ένα πνεύμα απολυτότητας, έπαρσης και διεκδίκησης της αλήθειας. Θα ήθελε να είναι αυτό το πνεύμα της Ιστορίας. Τόσο που μας λέει καθημερινά ότι όλα γίνονται για πρώτη φορά και οφείλουμε να δεχθούμε ότι ο κόσμος ξεκίνησε μαζί του. Κάθε άρνηση αυτής της αποδοχής θα συναντηθεί με την καταγγελία θρησκευτικού τύπου, σεχταριστικής έμπνευσης. Δεν χρειάζονται ερευνητικά ταξίδια στην ιστορία για να βρούμε παραδείγματα παρατήρησης και μελέτης μιας παρόμοιας συνθήκης. Αρκεί να ρίξουμε μια...