Τον «υπάκουο» πρωθυπουργό ψάχνει ο Ερντογάν Επιστροφή
Με την άποψη του Palo
Άννα Παναγιωτίδου · 12/05/16 - 14:30
Στην Τουρκία, οι πρωθυπουργοί κανονικά χάνουν τη δουλειά τους όταν χάνουν τις εκλογές ή όταν χάνουν την πλειοψηφία των εδρών στο κοινοβούλιο που οφείλεται σε διάσπαση στο κόμμα τους. Στην τρέχουσα όμως περίπτωση ο Τούρκος Πρωθυπουργός Αχμέτ Νταβούτογλου δεν είχε κανένα από αυτά τα προβλήματα. Είχε κερδίσει μια σαρωτική εκλογική νίκη μόλις πριν από έξι μήνες και το κόμμα του είναι πιο ανέπαφο από ποτέ.
Ωστόσο, στις 5 Μαΐου σε μια αποχαιρετιστήρια ομιλία του ο Νταβούτογλου ανήγγειλε την διεξαγωγή έκτακτου συνεδρίου ώστε να επιλέξουν το νέο αρχηγό του κυβερνών κόμματος (AKP). O Νταβούτογλου ανακοίνωσε ότι δεν θα είναι υποψήφιος, τονίζοντας όμως ότι «αυτό δεν είναι δική του απόφαση, αλλά μια αναγκαιότητα».
Όλη η Τουρκία γνωρίζει ποια είναι η αναγκαιότητα αυτή: Τον τελευταίο καιρό ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν άλλαξε γνώμη για τον Νταβούτογλου τον οποίο είχε προτείνει για τη θέση του πρωθυπουργού τον Αύγουστο το 2014. Στους 20 μήνες που μεσολάβησαν από τότε, αρχικά εμφανιστήκαν μικρές διαφορές μεταξύ των δυο ανδρών, στην συνέχεια όμως τα προβλήματα μεγάλωσαν και στην Άγκυρα εξαπλώθηκαν φήμες ότι ο Νταβούτογλου σύντομα θα φύγει. Μόλις τέσσερις μέρες πριν από την παραίτηση του Νταβούτογλου, σ’ ένα blog από έναν ανώνυμο σκληρό πυρηνικό Ερντογανίστα, (έτσι αποκαλούνται στη Τουρκία οι υποστηρικτές του Ερντογάν) αναφέρθηκαν όλες οι λεπτομέρειες της σύγκρουσης. Σύμφωνα με αυτές, ο Νταβούτογλου κατηγορείται ότι «πρόδωσε» τον Ερντογάν και «συνωμότησε» με τις δυτικές δυνάμεις και τους «πράκτορες» τους εναντίον "του Αρχηγού".
Στην πραγματικότητα, ο μόνος τρόπος που ο Νταβούτογλου «πρόδωσε» τον Ερντογάν ήταν ότι προσπάθησε να είναι σχετικά πιο μετριοπαθείς και λιγότερο αυταρχικός. Σε αντίθεση με τον Ερντογάν, για παράδειγμα, μετά τις εκλογές της 7ης Ιουνίου του 2015, όταν το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) έχασε την πλειοψηφία του κοινοβουλίου, ο Νταβούτογλου προσπάθησε το σχηματισμό κυβέρνησης συνασπισμού με το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης (CHP). Ο Νταβούτογλου επίσης, αντιτάχθηκε στην φυλάκιση δημοσιογράφων και ακαδημαϊκών που τέθηκαν σε δίκη. Και πάλι σε αντίθεση με τον Ερντογάν, ο ίδιος προσπάθησε να οικοδομήσει μια πιο συναινετική σχέση με τους περιβαλλοντολόγους διαδηλωτές αντί να τους δαιμονοποιεί ως «πολιτικοί προβοκάτορες». Γι 'αυτό, σε σύγκριση με τον Ερντογάν, ο Νταβούτογλου δημιούργησε μια λιγότερο αρνητική εικόνα στους κύκλους της αντιπολίτευσης. Για τους Ερντογανιστές, όμως, όλα αυτά μεταφράζονται σε "προδοσία".
Υπάρχει και κάτι ειρωνικό στο γεγονός: Τον Αύγουστο του 2014 ο Ερντογάν είχε προτιμήσει τον Νταβούτογλου αντί του Αμπντουλάχ Γκιουλ, ο οποίος τότε καθώς έληγε η θητεία του στην Προεδρία, σχεδίαζε να θέσει υποψηφιότητα για την ηγεσία του ΑΚΡ. Όμως, από τους Ερντογανιστές, ο Γκιούλ θεωρήθηκε πιο μετριοπαθής και πιο φιλελεύθερος και δεν θα ήταν κατάλληλος να αντιμετωπίσει τις «συνωμοσίες» που υποτίθεται ότι αντιμετωπίζει η Τουρκία . Άρα δεν θα ήταν «πιστός» στον Ερντογάν. Τώρα, λιγότερο από δύο χρόνια αργότερα, ο Νταβούτογλου αντιμετωπίζει ακριβώς το ίδιο πρόβλημα. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο σχεδόν κάθε πολιτικός παρατηρητής στην Τουρκία αναμένει ότι θα αντικατασταθεί από κάποιον που θα είναι «πιστός» στον Πρόεδρο.
Έτσι, ο Ερντογάν ψάχνει τον αντικαταστάτη του Νταβούτογλου. Τον άνθρωπο στον οποίο θα δώσει τα κλειδιά του AKP με αντάλλαγμα να κάνει ό,τι του πει ο Πρόεδρος. Πέντε είναι μέχρι στιγμής οι υποψήφιοι που ακούγονται στους πολιτικούς διαδρόμους. Πρώτος στη λίστα του Ερντογάν φέρεται να είναι ο Υπουργός Μεταφορών Μπιναλί Γιλντιρίμ, δεξί χέρι του Τούρκου Προέδρου και δεύτερος ο Υπουργός Ενέργειας Μπεράτ Αλμπαϊράκ, γαμπρός του Ερντογάν. Ανάμεσα στα ονόματα που ακούγονται είναι επίσης κι αυτό του Υπουργού Δικαιοσύνης Μπεκίρ Μποζντάγ, στον οποίο έχει πλήρης εμπιστοσύνη ο Ερντογάν.
Το θέμα είναι ότι ο νέος πρωθυπουργός που ψάχνει ο Ερντογάν πρέπει να είναι «χαμηλού προφίλ» ώστε να υπάρχει «αρμονία» μεταξύ του πρόεδρου και του πρωθυπουργού, και η τέλεια αρμονία θα επιτευχθεί μόνο με έναν απόλυτα «υπάκουο» πρωθυπουργό, λένε χαρακτηριστικά κύκλοι του Ερντογάν.
Ασφαλώς ο Ερντογάν θα είναι ο μοναδικός που θα λάβει απόφαση για το ποιος θα είναι υποψήφιος για την ηγεσία του κόμματος στην έκτακτη σύνοδο του ΑΚΡ στις 22 Μαΐου και που στη συνέχεια θα γίνει πρωθυπουργός της Τουρκίας. Αυτή τη φορά όμως θέλει να είναι σίγουρος πως ο καινούριος δεν θα σηκώσει... μπαϊράκι!
Πολλοί αναλυτές στη Τουρκία αναρωτιούνται αν η νέα επιλογή θα λύσει το πρόβλημα του Ερντογάν για μετατροπή του πολιτεύματος στη χώρα. Ο Ερντογάν εξακολουθεί να θέλει ένα «προεδρικό σύστημα» ώστε να έχει τον απόλυτο έλεγχο. Όμως χρειάζεται να αλλάξει ολόκληρο το σύνταγμα, αλλά το ΑΚΡ δεν έχει αρκετές έδρες για αυτό.
Έτσι, ο Ερντογάν είτε θα προσπαθήσει να κερδίσει περισσότερες έδρες στο σημερινό κοινοβούλιο, ή θα καλέσει νέες εκλογές, τη σωστή στιγμή. Η πρώτη επιλογή μπορεί να αναπτυχθεί από τη συνεργασία με το Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης (MHP), του οποίου ο ηγέτης, Ντεβλέτ Μπαχτσελί, τον τελευταίο καιρό φλερτάρει με το ΑΚΡ. Ή μπορεί να αναπτυχθεί από την φυλάκιση μερικών βουλευτών του φιλοκουρδικού HDP για τις συνδέσεις τους όπως ισχυρίζονται ότι έχουν με την τρομοκρατία.
Η δεύτερη επιλογή, για πρόωρες εκλογές, θεωρείται πιθανή στην Άγκυρα. Ως εκ τούτου, πρόωρες εκλογές, τη σωστή στιγμή - ίσως αυτό το φθινόπωρο - μπορεί να ωθήσει τόσο το φιλοκουρδικό HDP και το εθνικιστικό ΜΗΡ κάτω από το όριο του 10%, δίνοντας στο AKP περισσότερο από αρκετές έδρες για να παρουσιάσει το νέο σύνταγμα και το «προεδρικό σύστημα, «εν μία νυκτί». ‘Όλα μέχρι στιγμής δείχνουν ότι ο Ερντογάν πλησιάζει σταθερά την απόλυτη εξουσία, μια εξουσία με την οποία ελέγχει το δικαστικό σώμα και τα μέσα ενημέρωσης.
