Η γιαγιά Φιλιώ γεννήθηκε στην Καλαμαριά, από γονιούς πρόσφυγες της Σμύρνης. Ηταν οκτώ χρονών όταν κηρύχθηκε ο Πόλεμος στις 28 Οκτωβρίου του 1940. "Ηρθε ο καβαλάρης στο σχολείο. Η δασκάλα είπε να φύγουμε", επαναλάμβανε. Αυτό ήταν όλο. Οκτώ χρονών και από τότε δεν ξαναπήγε σχολείο. Μεχρι να πεθάνει θυμόταν την πείνα, την μπομπότα, τα ψάρια που έπιανε ο πατέρας της και τα άρπαζε αχόρταγα η Βέρμαχτ, ενώ ακόμη σπαρταρούσαν στον Θερμαϊκό. Ο άνδρας της, ο παππούς Γιώργος, παιδί προσφύγων από τον Τσεσμέ έφτασε στη Θεσσαλονίκη, αφότου οι Ναζί σε αντίποινα έκαψαν το σπιτικό που με κόπο είχαν χτίσει στη δεύτερη πατρίδα τους, τη Σκιάθο. Οι άλλοι παππούδες στο χωριό, το Παλαιοχώρι Παγγαίου, έζησαν τη βουλγαρική Κατοχή. Η γιαγιά Δήμητρα λίγο πριν πέθανει είχε πει ότι το μεγαλύτερο κακό στη ζωή της ήταν η πείνα: "Δέκα κιλά γάλα άρμεγε ο μπαμπάς μου, τα οκτώ τα έπαιρναν οι Βούλγαροι και άφηναν δύο κιλά για έξι άτομα". Από τύχη γλίτωσε, όταν μικρό...